Λίγα λόγια για την ιστορία της Καβάλας

Το 1391 η βυζαντινή Χριστούπολη, μετά την κατάληψή της από τους Οθωμανούς υφίσταται πολλές καταστροφές που οδηγούν την πόλη στην ερήμωση και, στη συνέχεια (1425), στην αντικατάστασή της από ένα κάστρο με αποκλειστικά στρατιωτικό χαρακτήρα. 

Μετά τα μέσα του 15ου αιώνα στην περιοχή της χερσονήσου δημιουργείται ένας στοιχειώδης οικισμός με εμφανή, ωστόσο, τα σημάδια της εγκατάλειψης και της καταστροφής που προηγήθηκε.Από το 1478 μέχρι το 1530 ο οικισμός της χερσονήσου συγκεντρώνει 450-470 κατοίκους, κυρίως χριστιανούς που είχαν παραμείνει ή είχαν επιστρέψει στην πατρώα γη, ενώ οι μουσουλμάνοι είναι ελάχιστοι, κυρίως οι φρουροί του κάστρου και οι οικογένειές τους.

Η προνομιακή γεωφυσική θέση του οικισμού αυτού, που αποτελεί ένα μεγάλο φυσικό λιμάνι, κατάλληλο για την ανάπτυξη του εμπορίου, και στρατηγικό σταθμό τόσο πάνω στον άξονα της Εγνατίας όσο και για τους θαλάσσιους δρόμους του βορείου Αιγαίου, προκάλεσε την γρήγορη ανάκαμψη του οικισμού ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα και την ανασύσταση της πόλης με το νέο της όνομα, Καβάλα.

Με την ιδιαίτερη μέριμνα του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς αλλά και του βεζίρη του Ιμπραήμ Πασά γίνονται στην Καβάλα έργα υποδομής για την άμυνα και την ύδρευση της πόλης, ανακατασκευάζεται το τείχος και ο περίβολός της και επισκευάζεται το υδραγωγείο. Την ίδια εποχή χτίζεται Ιμαρέτ το οποίο με τον θεσμό του βακουφιού ασκεί φιλανθρωπικό έργο και παρέχει υπηρεσίες που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Η μεγάλη ανάπτυξη της Καβάλας αρχίζει στα μέσα του 19ου αιώνα με τη διείσδυση του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στην Οθωμανική αυτοκρατορία και την οικονομική άνθηση που έφερε στην πόλη το εμπόριο καπνού.Η εμπορική ανάπτυξη μετατρέπει τη μικρή κωμόπολη σε μία ακμάζουσα πόλη που προσφέρει ευκαιρίες για οικονομική εξέλιξη σε Έλληνες, Εβραίους και Ευρωπαίους εμπόρους και εργάτες που ενδιαφέρονται να εργαστούν στα καπνομάγαζα.

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης (Ιανουάριος 1923) και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Καβάλας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη και, αντίστροφα η Καβάλα δέχτηκε μεγάλο αριθμό Μικρασιατών προσφύγων, που εγκαταστάθηκαν στην πόλη με αντίξοες συνθήκες ευελπιστώντας, ωστόσο, σε μια καλύτερη τύχη εξαιτίας του καπνεμπορίου.Το προσφυγικό κύμα υπερδιπλασιάζει τον πληθυσμό της Καβάλας  όπου κυριαρχούν οι πρόσφυγες σε ποσοστό 58% έναντι του ντόπιου πληθυσμού.Οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Καβάλα στα τέλη του 1922 ήταν Μικρασιάτες και Πόντιοι, ενώ άλλοι προέρχονταν από την Ανατολική και τη Δυτική Θράκη, από τη Μακεδονία, τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και κάποιοι ήρθαν στην πόλη από τη Ρωσία μετά την οκτωβριανή επανάσταση του 1917.

Ο πληθυσμός της Καβάλας θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό ακόμη μία φορά στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Βουλγαρικής κατοχής, όταν η εβραϊκή κοινότητα της πόλης, συνολικά 2300 άτομα, καταγράφονται από τους Βούλγαρους, συλλαμβάνονται και τελικά μεταφέρονται, το βράδυ της 3 ης προς την 4η Μαρτίου 1943, με τραίνα στην Πολωνία από όπου δεν επέστρεψε κανείς.

Η πόλη θα χάσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού της και εξαιτίας της μετανάστευσης που κορυφώθηκε ανάμεσα στο 1959 και το 1963 κυρίως προς το Βέλγιο και τη Γερμανία. Ωστόσο, η φυσιογνωμία της πόλης έχει ήδη παγιωθεί και, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η Καβάλα που ξεκίνησε ως μία μικρή μουσουλμανική κωμόπολη μετατράπηκε στο πέρασμα του χρόνου σε μία εύρωστη ελληνική πόλη.